3c. Onderhoud kapitaalgoederen

*Met ingang van 2020 wordt het onderscheid tussen stedelijk- en buitengebied gemaakt op grond van de bebouwde komgrens (in de zin van de wet natuurbescherming, WNB).
**Door een administratieve samenvoeging van een aantal in de buurt van elkaar staande kleinere speelvoorzieningen is het aantal beheerde speelvoorzieningen verlaagd, terwijl in het veld de speelvoorzieningen (en het aantal) ongewijzigd zijn.

In 2022 is het oppervlakte groen in het buitengebied fors uitgebreid. Voornamelijk door aankoop van Landgoed De Wielewaal door de gemeente (142ha). Ook rekenen we de landbouwgronden in het bezit van de gemeente (die inmiddels primair met ecologische en landschappelijk doelen worden beheerd) tot het gemeentelijk groen vanaf eind 2022.

Werkelijke kosten onderhoud in 2023

De werkelijke besteedde onderhoudskosten in 2023 bedroegen afgerond € 15,4 miljoen.  

Voor onderhoud van kapitaalgoederen maken we onderscheid in onderhoud en vervanging van kapitaalgoederen. Onderhoud wordt bekostigd uit structurele middelen uit de begroting. Vervangingen worden geactiveerd en hier vloeien kapitaallasten uit voort. Het bedrag dat in de begroting 2023 voor onderhoud (exploitatie) is bestemd is volledig uitgegeven aan uitvoering van het onderhoud in 2023 (afwijking nihil). Ook wat betreft de uitvoering van (integrale) groot-onderhoudsprojecten (vervangingen, waarop wordt afgeschreven) is er inhoudelijk geen afwijking. Voor zover er verschil is tussen het begrootte bedrag en het bedrag aan uitgevoerde projecten, heeft dit een administratieve achtergrond. Voor de projecten (die een looptijd over meerdere jaren hebben) en waarvan de budgettoekenning administratief in 2023 staat geregistreerd, blijven de eerder voor 2023 begrootte middelen nog steeds beschikbaar, deze gaan voor zover niet aangesproken in 2023 noodzakelijkerwijs mee naar volgende jaren (waarmee de dekking behouden blijft voor deze lopende projecten).

Nadere toelichting over het uitgevoerde onderhoud in 2023 in relatie tot het geplande onderhoud 2023.  Er heeft conform planning cyclisch jaarlijks onderhoud plaatsgevonden aan beplantingsvakken, bomen, speelvoorzieningen en de kinderboerderij. Zo zijn onder meer het gras gemaaid, onkruid verwijderd, beplantingen gesnoeid en speelvoorzieningen zijn gecontroleerd en zo nodig op basis daarvan gerepareerd. Er heeft plaagdierbeheersing plaatsgevonden en de dieren in de kinderboerderij en bokkentuinen zijn verzorgd. Er heeft cyclisch meerjaarlijks onderhoud plaatsgevonden. Onder meer zijn bomen op kwaliteit gecontroleerd en zo nodig gesnoeid. Beplantingsvakken en bomen zijn zo nodig ingeboet (weer aangevuld na gedeeltelijke uitval).
Afgeschreven speelvoorzieningen zijn indien nodig in overleg met omwonenden vervangen. Er heeft gecombineerd met investeringen groot onderhoud plaatsgevonden. Zo zijn in overleg met omwonenden speelplaatsen gerenoveerd en zijn (al dan niet met riolerings- of verkeersprojecten gecombineerd) straten opnieuw ingericht met bomen, parkrenovaties voorbereid en zover de budgetten dat toelieten uitgevoerd. Er heeft curatief onderhoud plaatsgevonden. Zo zijn er veelal op basis van meldingen van bewoners schades gerepareerd. De stormschade van eind 2023 is opgeruimd. Herplant vindt naar verwachting in 2025 plaats.

Ontwikkelingen

Door de intensivering van binnenstedelijk wonen wordt het bestaande groen intensiever gebruikt. Met de verdichting en de bijbehorende infrastructuur staat de resterende fysieke ruimte voor bomen en beplanting zowel ondergronds als bovengronds onder druk, terwijl deze tegelijk aan belang wint. Met zulke ontwikkelingen is ook extra aandacht nodig voor onderhoud. Het blijft van belang goed in te zetten op kwalitatieve en kwantitatieve versterking van de groene wiggen en het binnenstedelijk groen om bij te dragen aan de 4 thema’s waar groen een belangrijk middel in vormt: klimaatadaptatie, gezondheid, biodiversiteit en identiteit. In combinatie met de schaalsprong wordt ook het groen in (integrale) projecten uitgebreid om aan de toenemende behoefte aan groen te voldoen. De komende jaren zal daarmee door ontharding een geleidelijke fijnmazige uitbreiding plaats vinden. Door de toenemende verweving van het groen met de intensiever gebruikte buitenruimte, en de toenemende gerichtheid op doelen als ecologie en klimaatadaptatie, ontstaat ook steeds meer verbreding én verdieping van de onderhoudsdoelstellingen.  

Risico's

Door krapte aan middelen in relatie tot de stedelijke ontwikkeling is over de jaren heen een licht dalende trend te zien in de technische kwaliteit van het groen. Door de toenemende hoge druk op het bestaande groen in samenhang met de schaalsprong en de geleidelijke uitbreiding van het groen om te kunnen voldoen aan de vraag, houden de reguliere uitbreidings- en inflatiecorrecties op de onderhoudsbudgetten geen gelijke tred met de werkelijke kostenstijgingen van het groenonderhoud. De druk op de middelen voor de instandhouding van het groen en bomen zal hierdoor de komende jaren naar verwachting verder oplopen. Met ingang van 2024 zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor beheer, onderhoud en vervanging en het inlopen van uitgesteld onderhoud. Omdat dit deels met incidentele middelen gebeurt, wordt mede in het verlengde van de bovenstaande ontwikkelingen met name vanaf 2026 een tekort op het gebied van onderhoudsgelden en jaarlijks beschikbare investeringsmiddelen voor vervangingen voorzien. De kostenstijgingen voor vervangingen worden naast door inflatie mede veroorzaakt door het toenemend intensief ruimtegebruik (ook ondergronds) en de vraag om meer flexibiliteit in de openbare ruimte. Steeds meer voorzieningen zijn nodig om bomen en beplanting de kans te geven om op termijn weer net zo groot te worden als in de huidige situatie. Verder is in 2023 door extreem weer schade ontstaan aan bomen en beplanting, hiervoor verwijzen we naar de toelichting op de afwijkingen op programma 2, onderdeel Groen en recreatie.