3c. Onderhoud kapitaalgoederen

Middelen

Voor onderhoud van kapitaalgoederen (groot onderhoud aan wegen, terreinen, verlichting, bruggen/tunnels/viaducten) maken we onderscheid in onderhoud en vervanging van kapitaalgoederen. Onderhoud wordt bekostigd uit structurele middelen uit de begroting. Vervangingen worden geactiveerd en hier vloeien kapitaallasten uit voort. In de rekening 2023 is een bedrag ad. € 4,4 miljoen besteed (begroot € 4,5 miljoen) aan uitvoering van onderhoud (exploitatie).  Daarnaast is voor de uitvoering van groot onderhoudsprojecten in 2023 een bedrag ingezet ad. € 5,8 miljoen. In 2023 is vanuit het programma Openbare ruimte een bedrag ad € 18,9 miljoen geïnvesteerd in het vervangen van wegen (€ 17,7 miljoen), fietspaden (€ 0,5 miljoen), verlichting (€ 0,5 miljoen) en kunstwerken (€ 0,2 miljoen).

Wegen

In november 2020 is het nieuwe wegenbeheerplan 2021-2024 vastgesteld, waarbij het vastgestelde kwaliteitsniveau in 2016 gehandhaafd blijft en waarbij we met het onderhoud blijven bijdragen aan een toekomstbestendige stad en de daaruit voortvloeiende kosten dekken uit de beschikbare middelen in de meerjarenbegroting. Een maal per twee jaar worden inspecties uitgevoerd. Uit de inspecties van 2023 blijkt 89,6% van de wegen te voldoen aan de basiskwaliteit (ook rekening houdend met geplande en reeds financieel gedekte werkzaamheden). Er is hiermee sprake van een achterstand van 0,8%. De hoofdinfrastructuur is op orde. Er is geen sprake van kapitaalvernietiging. Er zijn voldoende middelen beschikbaar om het benodigde onderhoud uit te voeren. Wel hebben we te maken met complexiteit in de afstemming met andere werkzaamheden, het werk met werk maken en de afstemming met stakeholders.

Nadere toelichting over het uitgevoerde onderhoud aan wegen in 2023 in relatie tot het geplande onderhoud 2023
Voor de kapitaalgoederen is het cyclisch onderhoud, het technisch meerjaarlijkse onderhoud en de vervangingen relevant. In 2023 is onder andere (een gedeelte van) de deklaag vervangen van de Marconilaan en de Onze Lieve Vrouwestraat en is een aantal deklagen vervangen in de Karpen. Onder andere de Florencelaan, de Amazonelaan en de Robbenstraat zijn heringericht. Daarnaast hebben we ruim 10.000 m2 trottoirs herstraat. Naast de middelen voor het feitelijk onderhoud van de kapitaalgoederen zijn er ook curatieve middelen ten behoeve van de kapitaalgoederen. Deze middelen zijn ingezet om de veiligheid van de openbare ruimte te garanderen oftewel om gevaarlijke situaties of afsluiting van wegen te voorkomen (gebaseerd op onvoorzien, onvermijdbaar en onuitstelbaar). Inzet van deze middelen geeft een signaal over hoe het staat met het onderhoud van de stad. In 2023 is er geen noodzaak geweest om extra curatief in te grijpen.

Uitvoering projecten maatschappelijk- en economisch nut ter verbetering van kapitaalgoederen
Wegen worden ook aangepakt  in projecten die in het kader van andere programma’s (waaronder water en verkeer) worden uitgevoerd. Zo zijn in 2023 Willem van Konijnenburglaan, de Hofstraat, de Luchthavenweg en ’t Hofke-Loostraat (in het kader van de snelfietsroute Helmond-Eindhoven) heringericht en is o.a. gestart met de herinrichting van o.a. de Gabriel Metsulaan.

Ontwikkelingen
In 2020 is het nieuwe wegenbeheerplan vastgesteld voor de periode 2021-2024. Hieruit blijkt dat, zoals het er nu naar uit ziet, tot 2035 voldoende structurele middelen voorhanden zijn om het groot onderhoud en de vervangingen uit te voeren (passend binnen het vastgestelde kwaliteitsniveau). Elke 4 jaar wordt een nieuw wegenbeheerplan opgesteld en wordt opnieuw bekeken of het kwaliteitsniveau moet worden aangepast en of de middelen nog toereikend zijn. In 2024 wordt een nieuw wegenbeheerplan opgesteld voor de periode 2025-2028.  

Openbare verlichting

De openbare verlichting bestaat uit ongeveer 54.000 lichtpunten die worden onderhouden op basis van de uitgangspunten ‘veiligheid’ (er is voldoende goed werkende openbare verlichting) en ‘betrouwbaarheid’. Een lichtpunt bestaat in de meeste gevallen uit een mast en een armatuur. In 2023 zijn 867 masten en 890 armaturen vervangen. Als we kijken naar de theoretische levensduur dan is 11% van de masten ouder dan 40 jaar en 34% van de armaturen ouder dan 20 jaar. Dat betekent niet dat er sprake is van een onveilige en onbetrouwbare situatie. Voor de masten worden stabiliteitstesten uitgevoerd om te kunnen beoordelen of de mast nog langer dan 40 jaar kan blijven staan. Ook armaturen worden frequent gecontroleerd en zo nodig worden lampen vervangen, om een betrouwbaar en veilig lichtbeeld te kunnen garanderen. Vanaf 2024 zijn de vervangingsmiddelen voor de komende jaren in de begroting geregeld.

Bruggen, tunnels en viaducten

We hebben rond de 310 kunstwerken in beheer, deze worden jaarlijks geschouwd (schoon, heel en veilig) en elke 2 à 3 jaar technisch geïnspecteerd. Jaarlijks wordt regulier en groot onderhoud uitgevoerd aan bruggen, tunnels en viaducten. In 2022 is het beheerplan kunstwerken vastgesteld. Er is binnen de exploitatie vooralsnog structurele dekking om de geplande investeringen de komende jaren te doen. Bij bruggen en viaducten die ouder zijn dan 20 jaar bestaat het risico dat de constructie niet meer voldoet, omdat de verkeersbelasting en -intensiteit sterk zijn toegenomen t.o.v. de oorspronkelijke situatie en omdat als gevolg daarvan de rekenregels zijn verscherpt. Met visuele inspecties kan niet in beeld worden gebracht of de constructie voldoende is. Door middel van risicoanalyses en herberekeningen wordt nader onderzocht of maatregelen noodzakelijk zijn. Uit de huidige risicoanalyses blijkt dat 79 kunstwerken (van voor 2000) voldoen aan de huidige verkeersintensiteit en -belasting. Op dit moment voldoet één kunstwerk niet, nl. de hoofdrijbaan-brug over de Dommel in de Insulindelaan. Hier zijn tijdelijke maatregelen getroffen om de situatie veilig te stellen. In 2024 wordt deze brug versterkt.
Indien een brug niet tijdig wordt versterkt of vervangen, moeten de wegen afgesloten worden voor bijvoorbeeld vrachtverkeer om de situatie veilig te houden. De kunstwerken die niet voldoen worden middels periodieke veiligheidsmonitoring gecontroleerd. In 2023 zijn de risico’s van alle kunstwerken voor gemotoriseerd verkeer gebouwd voor 2000 inzichtelijk gemaakt en is duidelijk welke maatregelen getroffen moeten worden. Op dit moment lopen we geen acuut risico.